تقویت و غنی سازی واژهنامه های علمی و تخصصی با استفاده از دانش و فن آوری های سنتی

زبان، تجلیگاه فرهنگ و اندیشه است. شکلی از زبان که توسط اهل یک فن یا تخصصی بهکار میرود، زبان تخصصی است. زبان فارسی تخصصی در حال حاضر بریده از زبان مردم، و متأثر از زبانهای بیگانه است. فرهنگ ها و واژهنامه های تخصصی نیز منفعل از واژهنامه هایبیگانه تهیه می شود و بسیاری از آنان فاقد معادل های در خور زبان فاخر فارسی اند و از این روگویشوران و دانشوران ایرانی را در بیان اندیشه ناتوان جلوه می دهند. از سوی دیگر استفاده ازدست آوردهای علمی دنیا واژهگزینی در حوزه های تخصصی را واجب می نماید. این کار بنا بهسابقه و موضوعیت، در هر حرفه و رشته ی علمی امری تخصصی به حساب میآید. واژهگزینیبر استفاده از منابع مکتوب و شفاهی تکیه دارد. منابع شفاهی بخش بزرگ و ناشناختهای از گنجینه ی واژگان علمی و فنی را در خود جای داده است، و در حالی که بررسی آنها برایتوسعه ی اندیشه و زبان تخصصی ضرورت دارد، کمتر مورد توجه و اقبال بوده است. این مقاله محصولی از پژوهشی مشارکتیدر بین گله داران البرز شرقی است که حدود یکصد و بیست واژه ی تخصصی رایج بین آنها را در زمینه های شناخت محیط ، چرا و چراگاه، اماکن و ابنیه ی شبانی، نظام سنتی بهره برداری از مرتع، گله وگلهداری معرفی می نماید. مجموعهی چنین واژگانی در بین شبانان نحوه ی طبقهبندی اشیاء و پدیدهها و به عبارتی دانش موجود دربارهی محیط و بهره برداری از منابع طبیعی را نزد آنان معرفی می نماید. با وجود چنین گنجینه هایی شایسته نیست مراکز علمی و دانشگاهی که به بررسی فرهنگ یا محیط می پردازند، در شناخت و طبقه بندی هستی انفعالی عمل نموده، طبقه بندی دیگران را مینا قراردهند و مفاهیم و مضامین ریشه دار در فرهنگ بالنده را قربانی تطبیقی با واژگان بیگانه نمایند. این مقاله مجموعه ای از واژگان تخصصی فارسی دربارهی مرتع و مرتع داری را ارایه می نماید که با محیط جغرافیایی و نظام بهره برداری منطقه تطابق دارد و در گفتار شبانان (دانش مردمی)کاملا متداول است، ولی در نوشتار دانشوران و دانشگاهیان (دانش رسمی) کمتر نشانی از آنها یافت می شود و این در حالی است که برای اطلاق واژگان بر مفاهیم و مضامین سخت مورد نیازند.